Nils Rosmuller geeft tips
De energietransitie zorgt voor grote veranderingen in onze werkomgeving. Elektrische auto’s, zonnepanelen, warmtepompen en energie-opslagsystemen zijn steeds vaker aanwezig: thuis en op het werk. Maar met deze verduurzaming komen ook nieuwe veiligheidsrisico’s.
Wat moeten BHV’ers weten om goed voorbereid te zijn?
Nils Rosmuller van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV), deelt de belangrijkste aandachtspunten.
Nieuwe uitdagingen door verduurzaming
De energietransitie brengt veel veranderingen, ook in kantoren, bedrijfspanden en werkplaatsen. “Als er iets misgaat met elektrische voertuigen of installaties, kunnen de gevolgen direct ernstig zijn,” vertelt Nils. “Denk aan brand, explosies en toxische stoffen. Door de opkomst van duurzame energievoorzieningen, zoals warmtepompen en zonnepanelen, veranderen de risico’s, bijvoorbeeld in de elektrische installaties van bedrijfspanden. Betere isolatie draagt bij aan andere brandontwikkelingen, bijvoorbeeld met meer rookontwikkeling als gevolg van zuurstof-beperkte branden en ander brandbaar materiaal.”
Elektrische voertuigen: een andere dynamiek
Elektrische voertuigen brengen specifieke gevaren met zich mee. Een brand in een elektrische auto verloopt anders dan in een auto die rijdt op fossiele brandstoffen. De li-ion accu’s dragen bij aan grote hoeveelheden (toxische) rook en kunnen zelfs explosies veroorzaken. Vooral in parkeergarages kan dit voor problemen zorgen, omdat daar vaak lage plafonds zijn, wat de zichtbeperking verergert. Bovendien kunnen accu’s in ‘thermal runaway’ geraken, waardoor een brand mogelijk weer kan oplaaien. Tot slot zijn dergelijke accu’s lastig te koelen omdat de batterijcellen amper te bereiken zijn met koelwater.
Voor BHV’ers is het belangrijk om te weten dat deze voertuigbranden moeilijk te voorspellen zijn. Een thermal runaway kan van buitenaf niet altijd zichtbaar zijn, maar wel tot een plotselinge brand leiden. Dit maakt de situatie extra onvoorspelbaar.
“Wat eruitziet als onschadelijke witte damp, kan in werkelijkheid vol zitten met gevaarlijke stoffen”
Energie-opslagsystemen: traag, maar gevaarlijk
Energie-opslagsystemen (in feite grote hoeveelheden li-ion accu’s, zoals die in elektrische auto’s bij elkaar in een ruimte of container en aangesloten op de elektrische systemen) in gebouwen zijn een ander risico. Hoewel een brand hierin langzaam kan beginnen, kan deze plots ontvlammen en langdurig doorgaan en toxische rook verspreiden. Wat er op het eerste gezicht misschien uitziet als onschadelijke witte damp, kan in werkelijkheid vol zitten met schadelijke, gevaarlijke stoffen. Bovendien bestaat er bij deze systemen een explosiegevaar, met rondvliegende onderdelen. Tot slot is het blus/koelwater nogal vervuld met zware metalen, wat schadelijk is voor het aquatisch milieu.
Zonnepanelen: brandgevaar van bovenaf
Zonnepanelen op daken vergroten het risico op brandoverslag. In gebouwen zijn vaak brandcompartimenten aangebracht om branduitbreiding te beperken. Zonnepanelen op gebouwen kunnen ervoor zorgen dat een brand zich van bovenaf verspreidt over brandcompartimenten. Hierdoor kunnen grotere delen van het gebouw beschadigd raken.
“Zorg dat je bekend bent met de specifieke gevaren van accu’s en energieopslagsystemen”
BHV’ers in actie: drie adviezen
Rosmuller geeft drie adviezen aan BHV-organisaties om de risico’s van de energietransitie aan te pakken:
- Inventariseer de energievoorziening
Zorg dat je precies weet hoe de elektriciteit en verwarming in het gebouw geregeld zijn en wie deze in beheer heeft. Zijn er zonnepanelen aanwezig?
Hoe zijn de laadpalen in de parkeergarage aangesloten? Deze informatie is niet alleen essentieel voor de actualisatie van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), maar ook om door te geven aan hulpdiensten bij een incident. - Breng specifieke risico’s in kaart
Zorg dat je bekend bent met de specifieke gevaren van bijvoorbeeld accu’s en energie-opslagsystemen. Een accu kan na een brand bijvoorbeeld nog steeds gevaar opleveren door temperatuurstijgingen en gasproductie, wat tot een opvlamming of explosie kan leiden.
Let ook op de risico’s van elektrocutie bij werkzaamheden aan deze systemen. - Schakel systemen uit bij incidenten
Sommige systemen, zoals energie-opslagsystemen en laadpalen, kunnen (centraal) worden uitgeschakeld bij een brand. Door de stroomtoevoer te stoppen, voorkom je dat de brand verder gevoed wordt.
Het is belangrijk dat BHV’ers weten hoe en waar ze dit veilig kunnen doen, of wie vanuit beheer dit voor hen kan doen.
Samenwerken en risico’s afwegen
De samenwerking tussen BHV’ers, hulpdiensten en installatiebeheerders verandert door de energietransitie. “Kennisoverdracht is cruciaal, vooral bij de eerste ontvangst van hulpdiensten door de BHV. Incidenten met toxische rook of branden in elektrische voertuigen en zonnepanelen vereisen speciale aandacht. Zelfs voor ervaren brandweermensen zijn deze situaties uitdagend. Voor BHV’ers is het daarom belangrijk om zorgvuldig af te wegen of en hoe zij ingrijpen bij dergelijke incidenten en welke informatie zijn kunnen overdragen aan de professionele hulpverleners”, vertelt Nils.
Het belang van risicobewustzijn
Er is al veel kennis beschikbaar over de veiligheidsrisico’s van de energietransitie. Publicaties van het NIPV bieden concrete handreikingen voor zowel hulpverleners als gebouwbeheerders. “Voor BHV’ers ligt de sleutel in risicobewustzijn. Alleen door deze nieuwe risico’s goed te begrijpen, kunnen zij op een veilige manier blijven bijdragen aan de veiligheid in hun organisatie”, sluit Nils af.
Extra tip! Als er veranderingen zijn, bijvoorbeeld op het gebied van energie, actualiseer dan meteen je RI&E. En deel specifieke voorzieningen en risico’s altijd met het opleidingsinstituut waarmee je samenwerkt. Zij weten hoe ze dit moeten verwerken in de opleidingsprogramma’s voor BHV’ers. Zo ben je altijd goed voorbereid. Onderschat de risico’s voor BHV’ers niet!
